Menu
De Koe
Koe
Een koe ( Bos taurus ) is een vrouwelijk rund en als moederdier een belangrijke producent van melk. Een melkkoe geeft in een lactatieperiode tussen de 5 en 35 liter melk per dag. Gemiddeld 20 liter per dag. Een koe wordt gemiddeld 315 dagen per jaar gemolken. Dit komt neer op een gemiddelde productie van 6300 liter melk per koe per jaar. Sommige koeien produceren tijdens hun leven wel 100.000 liter melk.
Koeien zijn derhalve belangrijk voor onze voedselvoorziening. In de melkveehouderij streeft men naar een steeds hogere productie per koe per jaar. Een koe kan een leeftijd van 20 jaar bereiken. Tegenwoordig wordt de gemiddelde koe echter maar vijf à zes jaar oud. Wanneer een koe minder melk geeft of niet optimaal vruchtbaar is, wordt ze afgevoerd naar het slachthuis. Ze wordt dan vervangen door een vaars, een jonge koe, met vaak een beter genetisch potentieel. In het kader van de verduurzaming van de sector wordt gezocht naar manieren om koeien een hogere productieve leeftijd te laten bereiken. Dit statistiek, regelgeving en voorlichting in de melkveesector wordt bijgehouden door het productschap zuivel.
Een koe ( Bos taurus ) is een vrouwelijk rund en als moederdier een belangrijke producent van melk. Een melkkoe geeft in een lactatieperiode tussen de 5 en 35 liter melk per dag. Gemiddeld 20 liter per dag. Een koe wordt gemiddeld 315 dagen per jaar gemolken. Dit komt neer op een gemiddelde productie van 6300 liter melk per koe per jaar. Sommige koeien produceren tijdens hun leven wel 100.000 liter melk.
Koeien zijn derhalve belangrijk voor onze voedselvoorziening. In de melkveehouderij streeft men naar een steeds hogere productie per koe per jaar. Een koe kan een leeftijd van 20 jaar bereiken. Tegenwoordig wordt de gemiddelde koe echter maar vijf à zes jaar oud. Wanneer een koe minder melk geeft of niet optimaal vruchtbaar is, wordt ze afgevoerd naar het slachthuis. Ze wordt dan vervangen door een vaars, een jonge koe, met vaak een beter genetisch potentieel. In het kader van de verduurzaming van de sector wordt gezocht naar manieren om koeien een hogere productieve leeftijd te laten bereiken. Dit statistiek, regelgeving en voorlichting in de melkveesector wordt bijgehouden door het productschap zuivel.
Spijsvertering
Een koe behoort tot de herbivoren. Zij trekt het gras met de tong van de grond en maalt het tussen de onderste tanden en kaken. De koe is een herkauwer en slikt het gras de eerste keer bijna zonder kauwen in. Een koe heeft vier magen. Als de eerste maag, de pens, vol is, komt het gras terug in de mond en kauwt de koe het fijn. Hierna wordt het opnieuw ingeslikt. In de pens wordt het voedsel door micro organismen gefermenteerd. De tweede maag, de netmaag, zorgt ervoor dat het gefermenteerde voedsel doorstroomt naar de derde maag, de boekmaag. In deze maag wordt het vocht uit het verteerde voedsel gehaald. Als laatste volgt de vierde maag, de lebmaag. Deze maag lijkt het meest op de maag van niet herkauwende zoogdieren. Hier wordt het voedsel verteerd en naar de dunne darm doorgegeven. In de darm gaat de vertering verder en worden de vrijgekomen voedingsstoffen via de darmwand in het bloed opgenomen. Via het bloed worden de voedingsstoffen getransporteerd naar de plaats waar ze nodig zijn. Onverteerde voedselresten worden via de anus als ontlasting uit het lichaam verwijderd. De ontlasting van een koe wordt als mest gebruikt. |
Van Kalf Tot Koe
Het jong van een koe wordt een kalf genoemd. Een koe heeft een gemiddelde draagtijd van 281 dagen. Een éénjarig dier wordt een pink genoemd. Een pink wordt gedekt of geïnsemineerd op een leeftijd van ongeveer 15 maanden. Na het afkalven heeft een pink een leeftijd van ongeveer 24 maanden en wordt dan vaars genoemd. Na ongeveer drie weken kan de vaars opnieuw worden gedekt of geïnsemineerd worden als de vaars tochtig wordt. Deze tochtigheid herhaalt zich elke drie weken totdat de vaars drachtig is. Als de koe voor de tweede keer heeft gekalfd heet ze een schotter. Als het dier op driejarige leeftijd voor de tweede keer heeft gekalfd, wordt het een koe genoemd. Melkproductie Goede Nederlandse melkkoeien gaven rond 1900 per jaar 2500 liter melk. In 1950 gaf een gemiddelde koe 3980 liter per jaar. In 2006 is dat toegenomen tot 78020 liter, terwijl sommige koeien nu zelfs 12.000 liter per jaar geven. Deze verhoging van de melkproductie is tot stand gekomen door selectief fokken en door het bijvoeren met krachtvoer. |
De melk wordt gevormd in de melkblaasjes van de uier. Melkvormende cellen halen de nodige bestanddelen uit het bloed. Er moet circa 300 tot 400 liter bloed door de uier stromen om 1 liter melk te maken. Druppels melk verlaten de melkklieren pas wanneer de druk in de melkboezem te groot wordt. Wanneer op de juiste manier op de spenen , op de uier van een koe wordt geduwd, komt er melk uit. Vanouds ging dat met de hand, maar op moderne boerderijen met veel koeien is dat niet meer haalbaar. Daar wordt dan ook machinaal gemolken met een melkmachine. Een soort klauw met vier speenhouders, rubberen zuignappen deze worden aan de spenen van de koe gehangen. Dit wordt mogelijk gemaakt met behulp van een vacuümpomp. Door een zogenaamde pulsator wordt de onderdruk ritmisch gevarieerd om het zuigen van een kalf na te bootsen.
Tegenwoordig zijn er ook al boerderijen die een melkrobot gebruiken om de koe te melken. In principe moet een koe twee keer per dag worden gemolken. In ieder geval de eerste tien maanden nadat een kalfje is geboren. Vandaar dat jet door de boer vanuit financieel oogpunt is gewenst dat een koe ieder jaar een kalf krijgt. |
Jong
Een pasgeboren kalf wordt meestel meteen bij de moeder weggehaald om besmetting met ziektes te voorkomen. De eerste drie dagen krijgt het, om het afweersysteem op te bouwen, de moedermelk. De biest. Deze is dikker en geler dan melk en bevat veel afweerstoffen.
Een zoogdier dat net is geboren, heeft nog geen eigen afweer, dus is het belangrijk dat het kalfje colostrum drinkt.
Van de eiwitten ( 75 % ) in het colostrum bestaat uit immunoglobulinen en albuminen. Gewoonlijk kunnen deze grote eiwitketens de darm-wand niet passeren. Alleen in de eerste 24 tot 36 levensuren staat de darmwand open voor deze afweerstoffen. Door de hoge concentratie aan zouten in het colostrum wordt de darmfunctie bevorderd. Ook bevat colostrum meer vitamine a en caroteen dan gewone melk.
Daarnaast bevat het meer vetten, wat bevorderlijk is voor het pasgeboren kalf, dat veel energie nodig heeft. De eerste melk die een koe geeft wordt griest genoemd en de tweede melk wordt biest genoemd. De moedermelk, de biest wordt met een nepspeen aan het kalf gegeven om het te drinken. De biest is de eerst melk die een koe maakt, wanneer ze is bevallen. Bij zoogdieren gaat het niet om de melk maar om het vlees.
Melkkoeien geven meer melk dan een kalf kan drinken, van de overige melk worden zuivelproducten gemaakt. Een gedeelte van de vrouwelijke kalveren blijft op de boerderij en wordt opgefokt tot melkkoe. De jonge stieren gaan als vleeskalf naar een kalveropfokbedrijf en blijven daar, om te worden afgemest, tot ze twee jaar zijn.
Een pasgeboren kalf wordt meestel meteen bij de moeder weggehaald om besmetting met ziektes te voorkomen. De eerste drie dagen krijgt het, om het afweersysteem op te bouwen, de moedermelk. De biest. Deze is dikker en geler dan melk en bevat veel afweerstoffen.
Een zoogdier dat net is geboren, heeft nog geen eigen afweer, dus is het belangrijk dat het kalfje colostrum drinkt.
Van de eiwitten ( 75 % ) in het colostrum bestaat uit immunoglobulinen en albuminen. Gewoonlijk kunnen deze grote eiwitketens de darm-wand niet passeren. Alleen in de eerste 24 tot 36 levensuren staat de darmwand open voor deze afweerstoffen. Door de hoge concentratie aan zouten in het colostrum wordt de darmfunctie bevorderd. Ook bevat colostrum meer vitamine a en caroteen dan gewone melk.
Daarnaast bevat het meer vetten, wat bevorderlijk is voor het pasgeboren kalf, dat veel energie nodig heeft. De eerste melk die een koe geeft wordt griest genoemd en de tweede melk wordt biest genoemd. De moedermelk, de biest wordt met een nepspeen aan het kalf gegeven om het te drinken. De biest is de eerst melk die een koe maakt, wanneer ze is bevallen. Bij zoogdieren gaat het niet om de melk maar om het vlees.
Melkkoeien geven meer melk dan een kalf kan drinken, van de overige melk worden zuivelproducten gemaakt. Een gedeelte van de vrouwelijke kalveren blijft op de boerderij en wordt opgefokt tot melkkoe. De jonge stieren gaan als vleeskalf naar een kalveropfokbedrijf en blijven daar, om te worden afgemest, tot ze twee jaar zijn.
Record
Het record op de productie van koemelk op één dag staat sinds 1997 op naam van een Zuid Afrikaanse koe met 111, 2 liter. Ze verbrak daarmee het oudere record van 109, 3 liter.
Het Belgische record staat op naam van koe Katrien die in 2005; 87, 4 liter leverde en daarmee het oude record van 74 liter verbrak.
Mijlpalen
Een melkkoe kan verschillende belangrijke mijlpalen halen in haar leven,. Hoeveel melk ze heeft geproduceerd en hoe ze is gekeurd.
Het record op de productie van koemelk op één dag staat sinds 1997 op naam van een Zuid Afrikaanse koe met 111, 2 liter. Ze verbrak daarmee het oudere record van 109, 3 liter.
Het Belgische record staat op naam van koe Katrien die in 2005; 87, 4 liter leverde en daarmee het oude record van 74 liter verbrak.
Mijlpalen
Een melkkoe kan verschillende belangrijke mijlpalen halen in haar leven,. Hoeveel melk ze heeft geproduceerd en hoe ze is gekeurd.
Melkproductie
Op het gebied van melkproductie zijn er twee mijlpalen :
- 100.000 liter melk Dit is gewoonlijk gesproken de eerste mijlpaal die een koe haalt, vaak wanneer ze tussen de 12 en 16 jaar is. Doordat koeien meer melk zijn gaan geven wordt deze mijlpaal tegenwoordig steeds vaker gehaald. Eerder werd er een feest gegeven, tegenwoordig krijgt men alleen
nog maar een certificaat van het stamboek.
- 10.000 kg vet en eiwit Deze mijlpaal is veel moeilijker te halen. Wanneer een koe in haar hele leven meer dan 10.000 kg vet en eiwit heeft gegeven, wordt ze
gehuldigd, vaak samengaand met een feestje. De koe heeft dan ongeveer tussen de 125.000 en 150.000 liter melk gegeven.
Op het gebied van melkproductie zijn er twee mijlpalen :
- 100.000 liter melk Dit is gewoonlijk gesproken de eerste mijlpaal die een koe haalt, vaak wanneer ze tussen de 12 en 16 jaar is. Doordat koeien meer melk zijn gaan geven wordt deze mijlpaal tegenwoordig steeds vaker gehaald. Eerder werd er een feest gegeven, tegenwoordig krijgt men alleen
nog maar een certificaat van het stamboek.
- 10.000 kg vet en eiwit Deze mijlpaal is veel moeilijker te halen. Wanneer een koe in haar hele leven meer dan 10.000 kg vet en eiwit heeft gegeven, wordt ze
gehuldigd, vaak samengaand met een feestje. De koe heeft dan ongeveer tussen de 125.000 en 150.000 liter melk gegeven.
Show
Bij een show worden koeien per groep ingedeeld. Bij roodbont zijn dat roodbont vaarzen, roodbont midden en roodbont oud. Per groep worden kleinere groepen ingedeeld die gelijktijdig de showring in gaan. De winnares van een groepje krijgt de status 1A of 1B en mag verder naar de finale. Hieruit wordt een kampioen en een reserve kampioen gekozen. Alle kampioenen en reserve- gaan strijden voor de titel algemeen kampioen. Hoe groter de show, hoe belangrijker de prijs. Er zijn diverse grote shows in Nederland : HHH Show, Nederlandse Rundvee Manifestatie NRM, die is twee jaarlijks, De CRV Koe Expo en de Fok Veedag in Hoornaar. Op Europees Niveau is er nog een Europees Kampioenschap.
Exterieur
Een koe kan op lichaamsbouw worden beoordeeld, dit noemt men keuring op het exterieur. Een keurmeester waardeert de koe door haar punten te geven voor verschillende onderdelen.
Een vaars kan in totaal tussen de 71 en 89 punten behalen. Een score VG89 houdt in dat de vaars bijna perfect is. Op oudere leeftijd kan zij opnieuw worden gekeurd en de status excellent krijgen
als het aantal punten tussen EX90 en EX99 ligt. Hoger dan EX95 is in Nederland nog nooit
gegeven. De gemiddelde beoordeling bedraagt in Nederland 82, 3 punten.
Bij een show worden koeien per groep ingedeeld. Bij roodbont zijn dat roodbont vaarzen, roodbont midden en roodbont oud. Per groep worden kleinere groepen ingedeeld die gelijktijdig de showring in gaan. De winnares van een groepje krijgt de status 1A of 1B en mag verder naar de finale. Hieruit wordt een kampioen en een reserve kampioen gekozen. Alle kampioenen en reserve- gaan strijden voor de titel algemeen kampioen. Hoe groter de show, hoe belangrijker de prijs. Er zijn diverse grote shows in Nederland : HHH Show, Nederlandse Rundvee Manifestatie NRM, die is twee jaarlijks, De CRV Koe Expo en de Fok Veedag in Hoornaar. Op Europees Niveau is er nog een Europees Kampioenschap.
Exterieur
Een koe kan op lichaamsbouw worden beoordeeld, dit noemt men keuring op het exterieur. Een keurmeester waardeert de koe door haar punten te geven voor verschillende onderdelen.
Een vaars kan in totaal tussen de 71 en 89 punten behalen. Een score VG89 houdt in dat de vaars bijna perfect is. Op oudere leeftijd kan zij opnieuw worden gekeurd en de status excellent krijgen
als het aantal punten tussen EX90 en EX99 ligt. Hoger dan EX95 is in Nederland nog nooit
gegeven. De gemiddelde beoordeling bedraagt in Nederland 82, 3 punten.
|
|
|